حیقوق نبی (ع) یکی از پیامبران قوم بنی اسرائیل بوده و حیقوق نبی یکی از نگهبانان معبد بزرگ یهودیان در اورشیلم بوده است.
درباره حیقوق نبی (ع)
حَبَقّوق یا حیقوق (به عبری: חֲבַקּוּק، به معنی «در آغوش می‌گیرد») از پیامبران بنی‌اسرائیل است که حدود ۷۰۰ سال قبل از میلاد زندگی می‌کرده و نگهبان معبد بزرگ یهودیان در اورشلیم بوده‌است. وی هشتمین نبی از دوازده نبی صاحب کتاب در عهد عتیق است.
زمان و مکان تولد حبقوق به طور دقیق مشخص نیست. برخی زندگی وی را مقارن سلطنت یهویاقیم در ۶۰۷ قبل از میلاد می‌دانند و بعضی معتقدند وی در دوران منسه (۶۴۲ قبل از میلاد) می‌زیسته است. مطابق روایتی او فرزند زنی به نام شونامیت نوازنده مراسم مذهبی در معبد سلیمان و مردی به نام یشوعا بوده است.
پیرامون آرامگاه وی روایت‌های مختلفی وجود دارد. یکی از آرامگاه‌های منسوب به وی در کاداریم اسرائیل است. طبق روایت دیگر، در حدود سال ۵۹۰ قبل از میلاد، بخت‌النصر پادشاه کلده به اورشلیم حمله کرد و گروهی از یهودیان را به قتل رساند و نزدیک به بیست هزار نفر از آنان را اسیر و به شهر بابل پایتخت کلده که نزدیک بغداد فعلی قرار داشت انتقال داد.
حبقوق نبی در بین این زندانیان بود و مدت طولانی در زندان به سر برد. در سال ۵۴۸ قبل از میلاد، کورش بزرگ پادشاه ایران به کلده حمله کرد و در جنگی لشکریان کلده را شکست داد و بابل را تصرف کرد و طی فرمانی دستور آزادی کلیه اسرا و زندانیان یهود را صادر نمود. پس از آزادی از بند اسارت بابلیان، حبقوق پیامبر به ایران مهاجرت کرد و در شهر تویسرکان یا رودآور ساکن شد. آرامگاه حبقوق نبی در تویسرکان طی قرون متمادی چندین‌بار بازسازی شده‌است.
این بنا در سال ۱۳۵۶ توسط مهندس رضا معتمدی شهردار وقت تویسرکان بازسازی شد. این آرامگاه یکی از قدیمی‌ترین آثار تاریخی ایران است و از زیارتگاه‌های یهودیان محسوب می‌شود.
حیقوق نبی در اسلام
نام این پیامبر الهی در متون اسلامی آمده است که به دو نمونه از آن‌ها اشاره می‌شود. یکی از اعمال مستحبی که در روز پانزدهم ماه رجب در کتاب مفاتیح‌الجنان توصیه شده، اعمال ام داوود است. در میان اعمال ام داوود مناجاتی وجود دارد که نام بسیاری از پیامبران الهی در آن آمده که حیقوق نبی نیز جزو پیامبران نام برده شده است.
یکی از مناظراتی که امام رضا (ع) در دربار مامون عباسی در آن شرکت کردند، مناظره با جاثلیق دانشمند یهودی معروف به راس جالوت بود. در این مناظره امام رضا (ع) در احتجاجات خود به انبیای یهود از کتاب حیقوق نبی نیز گواهی آورده‌اند که به این مناسبت نام ایشان در این روایت وارد شده است و متن کامل آن در کتاب بحارالانوار علامه مجلسی (ره) وجود دارد.
کتب حیقوق نبی
متن کتاب ایشان یکی از فصیح‌ترین و بلیغ‌ترین متون در ادبیات عبری است که در سِفر سی‌وپنجم از اسفار عتیق آمده است. ایشان در قالب پرسش و پاسخ از محضر خداوند متعال و دعا، خطاهای قوم یهود را به آن‌ها متذکر شده و آن‌ها را به توبه تشویق می‌کند و در قالب پاسخ‌هایی که از جانب خداوند دریافت می‌کند حوادثی را که در طول حیاتشان بر یهودیان عارض می‌شود پیش‌گویی می‌کند.
وی احوالات بابلیان را تشریح کرده، به حمله آن‌ها و سرانجام شهر اورشلیم و ساکنانش در این حمله اشاره می‌کند و سرانجام بابلی‌ها و اسرای یهودی آن‌ها را نیز بیان می‌کند. یکی دیگر از مطالبی که در کتاب حیقوق نبی آمده است، بشارت دادن رسالت حضرت محمد (ص) و نزول قرآن است و این همان مطلبی است که امام رضا (ع) از آن یاد کرده است.
